Wprowadzenie
Wraz z ruchem mesjanistycznych ydów pojawia si w czasach
wspó czesnych ponownie ydowskie poj cie ekklesia.1W swojej historiiko ció chrze cija ski nie dopuszcza na ogó
Przebudzenie mesjanistyczne w ród ydów
ydowskich komponentów, które umo liwia yby ydom wierz cym w Jezusa
zachowanie swej ydowskiej to samo ci. Z tego powodu mesjanistyczni
ydzi widz swój ruch jako „powstanie ze mierci do ycia”, jak wyra aj to
owa Listu do Rzymian (11, 15), które opisuj ponowne przyj cie narodu
Inicjatywa Toward Jerusalem Council II (TJCII) jest bezpo rednim
Spis tre ci
skutkiem powstania wspó czesnego ruchu mesjanistyczno- ydowskiego,
poniewa celem TJCII jest pojednanie ydów i Nie- ydów w jednym Ciele
Chrystusa-Mesjasza. Oznacza to, e ta koncepcja wymaga pe nego
Ruch ydów mesjanistycznych w czasach wspó czesnych
wzajemnego uznania i akceptacji ze strony wierz cych pochodzenia
ydowskiego i nie ydowskiego, zarówno na p aszczy nie osobistej jak i
1. Ponowne odkrycie trwa ego znaczenia Izraela
wspólnotowej. Ko cio y i wspólnoty chrze cija skie mog jednak tylko wtedy
2. Rozkwit ruchu hebrajsko-chrze cija skiego
uzna pe noprawny status ydów wierz cych w Jezusa, gdy zapoznaj si
3. Rozwój dzia alno ci ewangelizacyjnej w ród ydów
mesjanistycznymi wspólnotami i ugrupowaniami. Dlatego wi c
Przej cie do terminologii mesjanistyczno- ydowskiej
chrze cija skiego z ruchem ydów mesjanistycznych. Ta broszura ma na celu
Nowa orientacja w towarzystwach misyjnych
przedstawienie ydów mesjanistycznych wszystkim chrze cija skim
duszpasterzom i teologom, którzy chcieliby uzyska podstawowe informacje
Ruch ydów mesjanistycznych w by ym Zwi zku Radzieckim 14
ydzi mesjanistyczni? Co ich w szczególny sposób
charakteryzuje? Jakie s ich pocz tki? W co wierz i jak praktykuj swoj
ydzi mesjanistyczni?
1. Miejsce i rola Tory w epoce Nowego Przymierza
ciwego ydowskiego ruchu mesjanistycznego zaliczaj si ci ydzi,
2. Napi cia mi dzy ruchem w ziemi izraelskiej (Eretz-Israel)
którzy uwierzyli w Jezusa z Nazaretu - nazywaj c go po prostu „Jeszua” –
jako Mesjasza Izraela, Syna Bo ego i Zbawiciela wiata, którzy yj t wiar
3. Napi cia mi dzy charyzmatyzmem i ewangelikalizmem 23
w sposób specyficzny dla ydowi odrzucaj asymilacj z poza ydowskim
chrze cija stwem. Oznacza to, e mesjanistyczni ydzi podwa aj
dotychczasowe, zgodne stanowisko chrze cijan i ydów, e ydzi po
Rytua y przej cia u ydów mesjanistycznych
1 U yte jest tu ca kiem wiadomie nowotestamentowe poj cie ekklesia, poniewa
owa „ko ció ” lub „zbór” w odczuciu ydów mesjanistycznych nie maj wyd wi ku
ydowskiego. Nierzadko preferuj oni sformu owanie „Cia o Mesjasza”.
daj dla siebie tego samego statusu w Ciele Chrystusa, którym cieszy o si
wi tego – nie przyjmuj jednak z atwo ci wyzna wiary sformu owanych
pierwsze pokolenie ydów wierz cych w Jezusa, którzy wyra ali swoj wiar
na pierwszych soborach ko cielnych, które odrzuca y przyznanie ydom
konkretnie jako ydzi i których wiara w Jeszu nie pomniejsza a w ogóle ich
wierz cym w Jeszu , zwanym wtedy Nazarejczykami, jakiegokolwiek miejsca
statusu bycia cz ci ludu wybranego ani te mu nie zaprzecza a.
W miar rozwoju ruchu mesjanistycznego wielu ydów, którzy wierz w
Wszyscy ydzi mesjanistyczni wierz , e w ich ruchu tkwi pocz tki
Jezusa ale nadal nale do ko cio ów i wspólnot chrze cija skich
ci” ydów (Rz 11, 12), ich „powstania ze mierci do
(protestanckich), przyjmuje okre lenie „mesjanistyczni”. Dotyczy to wielu,
ycia”(Rz 11, 15). W tym „zmartwychwstaniu” widz znak, e „czasy pogan”
którzy przy czyli si do organizacji „Jews for Jesus”, która w szczególny
zmierzaj ku swemu spe nieniu( k 21, 24; por. Rz 11, 25) i e jest
sposób skupi a si na ewangelizacji ydów. Jednak okre lenie
przygotowywana droga na przyj cie Pana.
„mesjanistyczni ydzi”, wzgl dnie „mesjanistyczno- ydowski” powsta o ze
ydzi mesjanistyczni uwa aj utworzenie pa stwa Izrael w roku 1948 za
wzgl du na specyficznie ydowskie formy wyra ania wiary w Jeszu , w
spe nienie starotestamentowego proroctwa o powrocie narodu ydowskiego
przeciwie stwie do nazwy „hebrajscy chrze cijanie”, u ywanej wobec
do ziemi izraelskiej. Podkre laj jednak profetyczne zwi zki, jakie pojawiaj
wierz cych ydów w obr bie ró nych denominacji chrze cija skich.
si na przyk ad u Ezechiela (36-37), mi dzy powrotem narodu do swojego
ci le bior c ruch mesjanistycznych ydów wi e si wi c z tworzeniem
kraju, zes aniem Ducha i ich nawróceniem si do Boga poprzez ponowne
ydowskich gmin mesjanistycznych. Chocia niektóre z nich nale do
narodzenie i duchow przemian . Ziemia izraelska i miasto Jeruzalem maj
denominacji protestanckich lub s z nimi stowarzyszone (co zostanie pó niej
dla wszystkich ydów mesjanistycznych takie samo znaczenie jak dla ca ego
dok adniej omówione), dla mesjanistycznych ydów jest bardzo wa na
narodu ydowskiego. Nie jest natomiast czym zaskakuj cym, e znaczenie
wolno od kontroli ze strony nie ydowskich gmin wzgl dnie Ko cio ów. Na
Izraela i Jerozolimy jest mocniej podkre lane w ruchu mesjanistycznym
ogó widz oni zwi zek mi dzy wydarzeniami z roku 1967, gdy Jerozolima
dzia aj cym na terenie Izraela ni w diasporze.
znalaz a si ponownie pod kontrol Izraela, i duchow autonomi ruchumesjanistycznego, który jako ruch zacz si od tego czasu rozprzestrzenia . Ruch ydów mesjanistycznych w czasach wspó czesnych
Gminy mesjanistycznych ydów staraj si g osi wiar w Jeszu jako
ciwej prezentacji ruchu mesjanistycznych ydów
Mesjasza, wyra aj c j w kategoriach ydowskich i praktykuj c w formach
najodpowiedniejszym wydaje si stwierdzenie, e wywodzi si on z dwóch
stw i ycia wspólnotowego, okre lonych przez Pisma ydowskie.
rodków – jednego w USA a drugiego w Izraelu. Impuls do utworzenia
ruchu mi dzynarodowego wyszed niemal wy cznie z USA, gdzie istnieje
pi tek wieczorem lub w sobot w ci gu dnia – jak równie obchodzenie
wi cej gmin mesjanistycznych, dysponuj cych o wiele wi kszymi rodkami
opisanych w Biblii wi t ydowskich. Reprezentuj stanowisko, e wi ta
finansowymi. Jednak e centralna pozycja Izraela i Jerozolimy w religii
ydowskie znalaz y spe nienie w Jezusie, i cz sto akcentuj ich znaczenie
ydowskiej wyznacza szczególn rol ruchowi mesjanistycznemu w ziemi
izraelskiej, gdzie ruch ten zosta nazwany „mesjanistycznym”, zanim to
ydzi mesjanistyczni uznaj zarówno Nowy Testament jako Pismo
okre lenie przyj to w diasporze. Jerozolima jest „miastem wielkiego Króla”
kanoniczne jak te Stary Testament, TANACH. Jednak w przeciwie stwie do
(Ps 48, 3; Mt 5, 35). Dla ydów mesjanistycznych Jerozolima stanowi
nie ydowskich chrze cijan wychodz od faktu wybrania Izraela jako Ludu
centrum ich nadziei eschatologicznej i ich wizji odnowy, zarówno dla Izraela
Przymierza, a nast pnie przedstawiaj Jeszu jako Mesjasza-Zbawiciela, który
spe ni i nadal b dzie spe nia wszystkie obietnice zawarte w TANACH.
Jeden z przywódców izraelskich, dr Gershon Nerel, uj trafnie potencjalne
ydzi mesjanistyczni wol na ogó ujmowa swoja wiar w Jeszu w
znaczenie ruchu mesjanistycznego w Izraelu, mówi c: „Szczególnie w Eretz-
kategoriach Nowego Testamentu, nazywaj c Go Mesjaszem, Synem Bo ym,
Izraelu, w kraju izraelskim, ruch Jeszuy ma pe
Zbawicielem, ni w pó niejszej terminologii soborów ko cielnych. Podczas
ukszta towania na nowo opisanego w Nowym Testamencie kaha u, zarówno
gdy prawie wszyscy z nich wierz w Jednego Boga – Ojca, Syna i Ducha
w obr bie wi kszo ci ydowskiej jak i w yciu codziennym.” Punktami
odniesienia dla procesów zachodz cych w diasporze s Izrael i Jerozolima,
zast pstwa” i odkrywaj na nowo rol narodu ydowskiego w czasach
niezale nie od wielko ci ruchu w Izraelu i tempa jego rozwoju. W
ostatecznych; (2) rozkwit ruchu hebrajsko-chrze cija skiego, przede
rzeczywisto ci po nap ywie imigrantów z by ego Zwi zku Radzieckiego w
wszystkim w Wielkiej Brytanii i USA; (3) rozwój dzia alno ci
latach dziewi dziesi tych XX wieku ruch si dos ownie potroi i liczy
obecnie oko o stu gmin (kaha ów). Charakterystyczna dla ruchu w Izraelu jestjego ró norodno , odzwierciedlaj ca ró ne kraje pochodzenia i ró ne grupy
1. Ponowne odkrycie trwa ego znaczenia Izraela
zykowe (hebrajsk , angielsk , rosyjsk , amharska) jego cz onków, którzy
Od czasów pierwszych Ojców Ko cio a coraz wi kszym wyzwaniem dla
cz ciowo jeszcze przed przybyciem do Izraela byli ydami
ydowskiej to samo ci w Jezusie stawa a si „teologia zast pstwa”, która
mesjanistycznymi a cz ciowo ju na miejscu doszli do wiary w Jeszu .
eniu, e Bóg porzuci naród ydowski z powodu jego
W Stanach Zjednoczonych istnieje obecnie oko o trzystu gmin
niewiary, a jego miejsce jako Bo y lud Przymierza zaj ko ció
mesjanistycznych, których cz onkowie przynajmniej w po owie nie s
chrze cija ski. Proces utrwalania si tej koncepcji teologicznej i jej
przenikania do g ównego nurtu my li chrze cija skiej doprowadzi do tego, e
wierz cych. Wi kszo gmin deklaruje przynale no do jednej z dwóch
ydzi, którzy dochodzili do wiary w Jezusa jako Mesjasza, Syna Bo ego i
wa niejszych organizacji ydów mesjanistycznych: do International Alliance
Zbawiciela, musieli ponadto przyjmowa nie ydowsk to samo i kultur . Messianic Congregations and Synagoges (IAMCS0), za
Nawrócenie by o równoznaczne z ca kowit asymilacj . Poniewa od
przez Messianic Jewish Alliance of America (MJAA), dzia aj cej do roku 1975
pewnego czasu zaznacza si coraz wi kszy dystans wobec teologii zast pstwa,
jako Hebrew Christian Alliance of America (HCAA), lub do utworzonej w
odwraca si te w rezultacie ten proces i otwiera si przed ydami wierz cymi
roku 1979 Union of Messianic Jewish Congregations (UMJC).
w Jezusa mo liwo zaj cia w asnego miejsca jako ydzi w obr bie Cia a
Ruch mesjanistyczny rozwija si najszybciej w niektórych krajach by ego
Zwi zku Radzieckiego, takich jak Rosja, Ukraina, Mo dowa i Bia oru . Ruch
Reformacja protestancka, ze swym wezwaniem do powrotu do Biblii,
stwarza a sposobno do teologicznego przewarto ciowania. Chocia nie
Holandii, chocia nie jest tam zbyt silny liczebnie. W ostatnich latach
zmieni o si podej cie reformatorów do ydów, nie up yn o du o czasu, gdy
obiecuj co zapowiadaj si pocz tki ruchu mesjanistycznego w Ameryce
puryta scy nauczyciele biblijni doszli do jednoznacznych wniosków
aci skiej, zw aszcza w Brazylii, Argentynie i Meksyku.
dotycz cych pozytywnego przeznaczenia Bo ego wzgl dem Izraela.
Rozwój i obecny stan ruchu ydów mesjanistycznych w skali wiatowej
Odzwierciedli o si to w pierwszej po owie XVII wieku w pismach Samuela
zostanie omówiony bardziej szczegó owo w jednym z dalszych rozdzia ów tej
Rutherforda i Elnathana Parra z Wielkiej Brytanii oraz Increase’a Mathera z
kolonii ameryka skich. Dzie o poetyckie Johna Miltona potwierdza t sam
Jak powsta ruch ydów mesjanistycznych?
nadziej dla Izraela, jak wyra ali ci puryta scy autorzy. Ta nadzieja zosta a
Wspó czesny ruch ydów mesjanistycznych mo na we w
przej ta na pocz tku XVIII wieku przez lutera ski pietyzm (Jakob Philip
zrozumie tylko na tle wieloletnich przemian w postawie chrze cijan wobec
Spener) jak równie przez morawskie gminy braterskie, a te z kolei wywar y
narodu ydowskiego i przy uwzgl dnieniu kilku czynników z ostatnich
wp yw na m odych Wesleyów na pocz tku formowania si ich ruchu
czasów, które przyczyni y si do powstania obecnego ruchu. Te procesy
historyczne i istotne czynniki rozwoju ruchu zostan te po kolei omówione.
Ten sposób odczytywania proroctwa biblijnego pozostawi ju w XIX
wieku g bokie lady w chrze cija stwie brytyjskim i skandynawskim, a tego
Czynniki historyczne
typu tendencje odnotowano te w ród chrze cijan niemieckich. Ju w po owie
Podatny grunt dla rozwoju ruchu ydów mesjanistycznych przygotowa y w
stulecia wielu chrze cijan brytyjskich wierzy o, e zadaniem powierzonym
ró ny sposób nast puj ce procesy historyczne w wiecie protestanckim: (1)
Wielkiej Brytanii przez Boga jest utworzenie na nowo narodu izraelskiego i
rosn ca liczba uczonych i duszpasterzy, którzy odwracaj si od „teologii
udzielenie mu pomocy w powrocie do swojej ojczyzny. W tym klimacie
utworzono w roku 1840 w Jerozolimie diecezj protestanck ze stoj cym na
tworzenia w tym kraju gmin, sk adaj cych si z miejscowych ydów
jej czele wierz cym w Jezusa ydem jako biskupem. Ko ciól Chrystusa,
mówi cych w jidysz lub po hebrajsku.
stoj cy niedaleko Jaffa Gate, jeszcze dzi jest wiadectwem tego odwa nego
W pierwszych dziesi cioleciach XX wieku istnia ju w USA ca y szereg
dobrze zorganizowanych towarzystw misyjnych, które po wi ci y si
2. Rozkwit ruchu hebrajsko-chrze cija skiego
wy cznie ewangelizacji ydów: American Board of Mission to the Jews
Ponowne potwierdzenie roli ydów w czasach ostatecznych doprowadzi o
(poprzednio Williamsburg Mission to the Jews); Presbyterian Mission to the
do tego, e pewna liczba wierz cych ydów, nale cych do historycznych
Jews; Chicago Hebrew Mission; American Association for Jewish Evangelism
ko cio ów i gmin chrze cija skich, próbowa a odzyska swoj to samo
(która od czy a si w latach czterdziestych od ABMJ). Trudno ci w integracji
ono w Wielkiej Brytanii Hebrew Christian
nowych, wierz cych w Jezusa ydów, wywodz cych si ze
Alliance jako forum ponad wyznaniowe, maj ce za zadanie zbli enie
wschodnioeuropejskich gett kulturowych, w spo eczno ci gmin, sk adaj cych
chrze cijan pochodzenia ydowskiego, nale cych do ró nych denominacji.
si przewa nie z chrze cijan anglo-saskich, sk oni y niektórych do
Jego cz onkowie omawiali potrzeby ydowskich chrze cijan, popierali
opowiedzenia si za tworzeniem gmin hebrajsko-chrze cija skich.
chrze cija sk dzia alno misyjn w ród ydów i dyskutowali o teologii i
Prekursork by a Presbyterian Mission to the Jews, która za
innych sprawach. Obstawali przy twierdzeniu, e nie s ko cio em i nie
ydowskie w kilku miastach ameryka skich (Chicago, Nowy Jork, Los
próbowali w jakikolwiek sposób przyw aszcza sobie autorytetu instytucji
Angeles, Filadelfia, Baltimore). Dzia ania te by y raczej natury kulturowej ni
ko cielnych; spe niali raczej pragnienie ydowskich na ladowców Jezusa
teologicznej, a ydowski charakter tych gmin ograniczy si do takich
posiadania w asnej spo eczno ci i to samo ci. Alians ten rozprzestrzeni si w
Stanach Zjednoczonych (1915), a pó niej te w wielu krajach europejskich. Wroku 1925 utworzono Alians Mi dzynarodowy. Hebrajscy chrze cijanie,
Bezpo rednie przyczyny powstania ruchu
nale cy do Aliansu, nie czuli si na ogó zakorzenieni w ydowskich
Jedn z bezpo rednich przyczyn powstania ruchu by o ponowne
obyczajach religijnych ani te w Torze, niezale nie od sposobu jej
zjednoczenie Jerozolimy w wyniku Wojny Siedmiodniowej, którego skutki
interpretacji czy praktycznego zastosowania. Ich to samo by a raczej
mia y zasi g ogólno wiatowy. Chrze cijanie hebrajscy widzieli w nim
kwestj pochodzenia, j zyka (jidysz) i pokrewie stwa kulturowego. Chcieli
spe nienie s ów Jezusa z Ewangelii ukasza (21, 24): „A Jerozolima b dzie
wiadectwo chrze cija skie swemu w asnemu narodowi
deptana przez pogan, a czasy pogan przemin .” Poczucie wkroczenia w now
faz „czasów ostatecznych” wraz z uzyskaniem przez Jerozolim autonomii
3. Rozwój dzia alno ci ewangelizacyjnej w ród ydów
politycznej pod kontrol izraelsk wzmaga o d enie chrze cijan hebrajskich
Organizacje i stowarzyszenia misyjne, które obra y sobie za cel g oszenie
Ewangelii w ród narodu ydowskiego, powsta y – zarówno w Europie jak i w
Ruch „Ludzi Jezusa”
Ameryce Pó nocnej – w pierwszej po owie XIX wieku. Oko o roku 1880
nast pi szybki rozwój dzia alno ci ewangelizacyjnej w ród ydów, poniewa
mesjanistycznych dostarczy przenikni ty elementami charyzmatycznymi ruch
w tym czasie nasili y si prze ladowania antysemickie w imperium rosyjskim
„Ludzi Jezusa” z ko ca lat sze dziesi tych XX wieku. Ruch „Ludzi Jezusa” z
i ydzi w niespotykanej dot d liczbie wyje
centrum w Kaliforni, uczyni uczniami Jezusa znaczn liczb hippisów i
przeciwników wojny w Wietnamie, jak równie mniej radykalnie
W Europie powsta y w ró nych krajach, zw aszcza w Wielkiej Brytanii,
usposobionych m odych ludzi. Ich ubiór i d ugie w osy by y symbolem ich
Norwegii i Finlandii, organizacje maj ce krzewi Ewangeli w ród ydów.
antyestablishmentowej postawy. Wielu z nich by o m odymi ydami –
Norweskie i fi skie organizacje misyjne koncentrowa y si g ównie na
otwartymi bardziej na Jezusa ni na chrze cija stwo. Nie dziwi wi c, e wielu
rosn cej liczbie ydów, którzy mieli zamiar wróci do kraju swych ojców.
ydów wierz cych w Jeszu odmawia o wst powania do Ko cio a i jego
Rozwojowi ich pracy w Izraelu towarzyszy o coraz silniejsze pragnienie
gmin, poniewa uwa ali, e czyni c taki krok ulegn asymilacji wspo eczno ci nie ydowskiej. Przej cie do terminologii mesjanistyczno- ydowskiej
Rozwój, ukierunkowany bardziej na budow to samo ci mesjanistyczno-
W roku 1975 Hebrew Christian Alliance of America opowiedzia si
ydowskiej ni hebrajsko-chrze cija skiej, wynika ze strategicznej reakcji
wi kszo ci g osów za now orientacj mesjanistyczn
niektórych liderów, prowadz cych prac duszpastersk w ród ydów, na ruch
wsparciu swych nowych i m odszych cz onków organizacja zmieni a nazw
na Messianic Jewish Alliance of America. Nowe okre lenie „mesjanistyczny”
ewangelizacji, który dostosowywa si do kultury m odzie owej, i twierdzi ,
odzwierciedla o zmian orientacji: Kroczenie ydowsk drog
e wiar w Jezusa mo na pogodzi z to samo ci
i zak adanie gmin zosta y uznane jednoznacznie za istotne cele Aliansu. W
który wywodzi si ze rodowiska baptystycznego i prowadzi prac
ewangelizacyjn w ród ydów w Cincinnati, w oparciu o pewn swoj wizj
przedsi wzi cie nie powiod o si . Jednak w roku 1978 delegaci konferencji w
nalega w roku 1970, aby Hebrew Christian Alliance of America przyj a
Chicago podj li starania zmierzaj ce do powo ania do ycia takiego
judaizm mesjanistyczny. W roku 1972 dwaj m odzi liderzy z Assamblies of
stowarzyszenia. W roku 1979 dziewi tna cie spo ród istniej cych wówczas
God, Ray Gannon i Phil Goble, podj li si pracy pionierskiej w za
gmin utworzy o Union of Messianic Jewish Congregations (UMJC).
przez siebie w regionie Los Angeles gminie, w której to samo
Do Unii nie przyst pi y dwie kluczowe gminy wraz ze swymi wp ywowymi
ci le z wiar w Jeszu . Do tego samego przekonania odno nie
liderami. Brak zgodno ci pogl dów i ró nice w stylu przewodzenia
ydowskiej drogi ycia w Jezusie doszed Herb Links, lider gminy
doprowadzi y niestety do podzia u w ruchu gmin mesjanistyczno- ydowskich,
prezbiteria sko-hebrajskiej w Filadelfii, który nada jej now orientacj i
który trwa pi tna cie lat. Mimo to ruch prze
nazw (Beth Messiah). Daniel Juster, pastor zwi zanego z prezbiterianami
Ameryce w latach osiemdziesi tych XX wieku. W kolejnych miastach ydzi
First Hebrew Christian Church w Chicago, nada swej gminie
wierz cy w Jeszu zak adali gminy, maj c nadziej , e znajd si liderzy lub
mesjanistyczno- ydowski charakter i nazwa j Adat HaTikvah. Terminy
te kto z ich grona przejmie obowi zki duszpasterskie. W roku 1984
stw wyznacza g ównie szabat i kalendarz ydowski. W regione
Messianic Jewish Alliance of America za
Waszyngtonu powsta a w roku 1973 z inicjatywy wieckich Beth Messiah
gmin, International Alliance of Messianic Congregations and SynagogesCongregation. Za swego lidera wybra a Manny Brotmana, który ju wcze niej
(IAMCS). W po owie lat dziewi dziesi tych prawie dwie cie gmin nale
zaanga owa si w dzia alno w gminach ydów mesjanistycznych. W roku
do jednej z dwóch mniej wi cej równych liczebnie organizacji
1976 Martin Chernoff przeprowadzi si do Filadelfi, gdzie za
mesjanistycznych ydów: UMJC i IAMSC. W tym czasie rozpocz a si te
drug gmin Beth Jeshua. Rodzina Chernoff odznacza a si niezwyk
wspó praca obu organizacji. Odniesione sukcesy zapewni y ruchowi
kreatywno ci w podej ciu do ewangelizacji, nabo
ameryka skiemu mi dzynarodowe wp ywy i wywo
kszta cenia, zak adaj c pierwsz ca odniow , mesjanistyczno- ydowsk
tej wczesnej fazie zosta y te utworzone wa ne gminy w Kanadzie i niektóre z
szko . W roku 1978 Daniel Juster zosta liderem gminy waszyngto skiej. Te
nich przy czy y si do obu organizacji.
impulsy, pochodz ce przewa nie z ruchu „Ludzi Jezusa”, odznaczaj si tymisamymi cechami, które s charakterystyczne dla ruchu charyzmatycznego:
Nowa orientacja w towarzystwach misyjnych
uwypuklenie znaczenia demonstracyjnych form nabo
Zasadnicza zmiana orientacji hebrajsko-chrze cija skiej na mesjanistyczno-
i zapa u ewangelizacyjnego. Swego wsparcia dla
a kontrowersje w niektórych ko cio ach, gminach i
organizacjach, zw aszcza tych starszych, które szerzy y Ewangeli w ród
duszpasterzy jak Rachmiel Frydland, Jerome Fleischer, a tak e Edward
ydów. Niektórym z tych organizacji, nale
Brotsky z Toronto i Louis Goldberg z Moody Bible Institute.
denominacji, wydawa o si , e zast powanie ewangelizacji dialogiempodwa a ich racj bytu. Te, które nadal po wi ca y si ewangelizacji ydów,odrzuca y przewa nie orientacj mesjanistyczno- ydowsk . Jednak ze
wzgl du na nieprzerwany rozwój ruchu wi kszo jeszcze istniej cych
jego córka, która jest on Gershona Nerela, uczonego i historyka ruchu a
organizacji, które chcia y g osi Ewangeli
tak e lidera mesjanistycznego moszawu Yad Hashmona.
swoje stanowisko i w rezultacie dostosowa a si do nowej sytuacji ostatecznie
udzieli a te poparcia orientacji mesjanistyczno- ydowskiej. Te towarzystwa
Joseph Shulam Menahem Benhayim. Urodzony w Tunisie Smadja i jego ona
mesjanistyczno- ydowskie by y równie nieufne wobec aspektu
wyjechali jako m odzi wierz cy w roku 1955 do Izraela. Smadja s
charyzmatycznego, wskutek czego ich ostateczne zaanga owanie przyczyni o
ruchowi nauczaniem, publikacjami i prac duszpastersk ; od ponad
si do tworzenia gmin mesjanistycznych, które mia y charakter
dwudziestu lat kieruje jako starszy hebrajskoj zycznym Messianic Assembly
ewangelikalny, ale nie charyzmatyczny.
w Jerozolimie. Shulam urodzi si w roku 1946 i zosta ochrzczony w roku
1962; jest liderem Netivya Bible Instruction Ministry i gminy Ro’eh Yisrael, a
mesjanistyczno- ydowskich. W roku 1975 prezbiterium chicagowskie
tak e nauczycielem biblijnym i uczonym, który za
Ko cio a Prezbiteria skiego USA zatwierdzi o dla swojej gminy ydowskiej
college i opracowa komentarz do Listu do Rzymian. W roku 1963 Benhayim
w Chicago now orientacj mesjanistyczno- ydowsk . Równie
i jego ona Haya nale eli do pierwszych ameryka skich ydów
World Mission, prowadzona przez Fuller Theological Seminary, zapewni a o
mesjanistycznych, którzy zorganizowali swój wyjazd, aliyah, do Izraela.
swej akceptacji w wydanym w roku 1976 o wiadczeniu. National Association
Benhayim by starszym, ale nie pastorem, odgrywa jednak wa
of Evangelicals przeznaczy a te we w asnych publikacjach miejsce na
zamieszczenie informacji o swym poparciu dla ruchu (1977).
izraelski w International Messianic Jewish Alliance.
Z biegiem lat powsta o wiele gremiów i zrodzi o si du o inicjatyw dla
Ruch ydów mesjanistycznych w Izraelu
wspierania wspó pracy. Tak wi c istnieje Messianic Jewish Alliance of Israel,
Ruch ydów mesjanistycznych w Izraelu odzwierciedla typowo izraelskie
który obecnie nie jest zwi zany z International Alliance. W po owie lat
po czenie wspartego siln wol d enia do niezale no ci i g bokiego
osiemdziesi tych zacz si rozwija hebrajskoj zyczny narodowy Kr g
poczucia przynale no ci do jednego narodu. Dlatego te mimo znacznych
ró nic i napi ich wspó zale no jest powszechnie uznawana. Spo eczno
narodowy Komitet Ewangelizacyjny, do którego przyjmowano m odych
wszystkich ydów mesjanistycznych w Izraelu obejmuje obecnie ponad 70
liderów. W roku 1997 powo ano do ycia Messianic Action Committee, aby
gmin hebrajskoj zycznych, 25 rosyjskoj zycznych i 5 etiopskich,
eniom Knesetu do ustanowienia praw skierowanych
Do wczesnych pionierów zaliczani s Moshe Immanuel Ben-Meir (1904-
Israel College of the Bible w Jerozolimie jest miejscow instytucj
1078) i Hayim Haimoff [Bar-David] (1904-1991). Ben Meir próbowa ju w
kszta cenia teologicznego studentów izraelskich i zagranicznych. Z inicjatywy
skandynawskiej utworzono w roku 1982 Caspari Center jako centrum
rodzin ydów mesjanistycznych, którzy przebywali w kraju, gdy w roku 1948
studiów biblijnych i ydowskich, którego nadrz dnym celem jest wspieranie
utworzono pa stwo Izrael. Do ko ca lat pi dziesi tych pracowa dla
ruchu poprzez kszta cenie teologiczne. Ten sam cel przy wieca United
organizacji chrze cija skich, szerz cych Ewangeli w ród ydów, ale do ich
Christian Council, który wraz z Caspari Center wydaje angloj zyczne
dzia alno ci odnosi si coraz bardziej krytycznie. Wniós znacz cy wk ad w
wydanie Szir Chadasz, piewnika, który by u ywany w wi kszo ci gmin
Masowy nap yw ydów z by ego Zwi zku Radzieckiego w latach
mesjanistycznych a do jego ponownego opracowania w roku 1976. Tak e
dziewi dziesi tych przyspieszy rozwój ruchu mesjanistyczno- ydowskiego,
rodzina Haimoffa, która wyjecha a z Bu garii w roku 1928, przebywa a w
poniewa z jednej strony aliyah, wyjazd do Izraela, organizowali ydzi
roku 1948 w Izraelu i stworzy a tam zal ki w wi kszo ci bu garskiej gminy
mesjanistyczni, z drugiej za nowi imigranci byli bardziej otwarci na
w Ramat Gan, która zosta a utworzona w 1957 roku. Wszystkich sze ciu
Ewangeli . Od ko ca lat dziewi dziesi tych, gdy zacz a si druga intyfada,
synów Haimoffa dzia a aktywnie w ruchu mesjanistycznym, podobnie jak
nios ca z sob wi ksz niepewno i powa niejsze problemy gospodarcze,
wielu Izraelitów zadaje sobie coraz cz ciej pytania o sens ycia.
ydowskie, chocia panuje tu du a ró norodno . Czytania Tory maj miejsce tak e w
niektórych gminach o mniej liturgicznym charakterze.
szczegó owym raporcieo ruchu mesjanistycznym w Izraelu, którego autorami
4. Wi kszo gmin obchodzi raz w miesi cu Wieczerz Pa sk , przy czym
Kai Kjaer-Hansen i Bodil F. Skjott. Raport ten opublikowali w roku 1999
wi kszo z nich nie trzyma si wyra nie sformu owanej liturgii.
5. Tylko 20 spo ród 69 gmin, uwzgl dnionych w raporcie, ma ci le sformu owane
w specjalnym wydaniu Mishkan pod tytu em Facts and Myths About the
wyznanie wiary. Inne reprezentuj pogl d, e Biblia jest dla nich wystarczaj cym
Messianic Congregations in Israel. Ruch ro nie jednak nadal w sposób
autorytetem. Niektóre stwierdzi y, e nie maj jeszcze wyznania wiary, ale opracuj je
zauwa alny, o czym wiadcz liczby dotycz ce najwi kszych gmin
ci. Jednak nauka, któr reprezentuj te ugrupowania, jest na ogó zgodna z
mesjanistycznych Izraela, które zosta y zaczerpni te z traktatu w Mishtan i
klasycznymi wyznaniami wiary. Istniej du e rozbie no ci w tre ci wyzna wiary
zaktualizaowane w oparciu o dane statystyczne, opublikowane przez Ewana
Thomasa w czerwcu 2004 roku (w nawiasach podany jest rok utworzenia
6. Wi kszo gmin, które osi gn y wi ksz stabilizacj , posiada struktur w adzy
on ze starszych, z liderem gminy i diakonami, wspieraj cymi starszych. Tylko w
Carmel Assembly, Mount Carmel (1991):
oko o 25 % gmin istnieje formalne cz onkostwo.
David Davis (160 cz onków, 60 pochodzenia ydowskiego; obecnie 300 i 120). Peniel Fellowship, Tiberias (1982):
W swojej dzia alno ci wykraczaj cej poza granice Izraela bracia Benjamin i
Daniel Yahav (180 cz onków, 80 pochodzenia ydowskiego; obecnie 320 i 150).
Reucen Berger, pastorzy gminy gromadz cej si w Christ Church na
Grace and Truth Christian Assembly, Rishon Letzion (1976):
jerozolimskim Starym Mie cie, wnie li du y wk ad w szerzenie w Europie i
Baruch Moaz (200 cz onków, 165 pochodzenia ydowskiego; obecnie 450 i 350).
Afryce informacji o ruchu mesjanistycznym i wyzwaniach, jakie stwarza dla
ko cio ów i gmin chrze cija skich. Bracia Berger anga uj si te w dzie o
Tony Sperandeo (90 cz onków, 60 pochodzenia ydowskiego; obecnie 150 i 100).
pojednania z chrze cijanami arabskimi, podobnie jak czyni to kierowana przez
Ohalei Rachamim, Kiryat Yam (1995):
Salima Munayera i Evana Thomasa inicjatywa Musalaha (Przebaczenie i
Eitan Shishkoff (85 cz onków, 70 pochodzenia ydowskiego; obecnie 280 i 170). New Life Messianic Fellowship, centrum Haify (1990):
Pojednanie), która próbuje poprzez tak zwane „desert encounters” (spotkania
Victor Redko (95 cz onków, 85 pochodzenia ydowskiego). Gmina ju nie istnieje.
na pustyni), seminaria, konferencje modlitewne i literatur prze ama zakl ty
kr g nieufno ci w obu wspólnotach narodowych.
Evan Thomas (80 cz onków, 60 pochodzenia ydowskiego; obecnie 190 i 120). Ruch ydów mesjanistycznych w by ym Zwi zku Radzieckim
Z raportu Kjaer-Hansena i Skjotta wynika nast puj cy obraz ruchu
O potrzebie znajdowania przez ydów wierz cych w Jeszu w asnej
ydowskiej formy wyra ania swej wiary wiadcz wydarzenia w mo dawskim
1. Prawie wszystkie gminy obchodz w jakiej formie wi ta ydowskie i widz ich
mie cie Kiszyniów. W roku 1882 pewien pobo ny yd o nazwisku Joseph
spe nienie w Jeszui. Gminy, które zosta y utworzone ju w latach
Rabinowicz, z Kiszyniowa, nale cego wówczas do imperium rosyjskiego,
dziewi dziesi tych, maj jasn teologi dotycz
uwierzy w Jeszu podczas swego pobytu w Jerozolimie. Po powrocie
niektórych gmin, powsta ych po roku 2000, ale nie do wszystkich. Niektóre z
utworzy w Kiszyniowie gmin , zwan „Izraelici Nowego Przymierza”, któr
ugrupowa rosyjskich traktuj swoje zgromadzenia po prostu tylko jako okazj do
z perspektywy czasu mo na potraktowa jako prekursork ruchu ydów
spotka w gronie wierz cych imigrantów.
2. Wi kszo gmin nie uwzgl dnia wi t chrze cija skich; mo liwe, e czyni to
mesjanistycznych. Ruch utworzony przez Rabinowicza przesta istnie z
pojedyncze osoby. Wyj tek stanowi gminy rosyjskie, których cz onkowie obchodzili
chwil jego mierci w roku 1899. Ze wzgl du na znaczenie tego
ju w by ym Zwi zku Radzieckim wi ta chrze cija skie.
precedentalnego przypadku i prawdziwej si y twórczej Rabinowicza polecamy
3. Starsze gminy stawa y si z biegiem lat coraz bardziej ydowskie, przy czym da
Kaia Kjaer-Hansena o eksperymencie w Kiszyniowie
post puj cy trend do przejmowania elementów liturgii synagogalnej.
Sze gmin mo na okre li jako liturgiczne. Istniej jednak inne gminy, które nie
Szybki rozwój ruchu ydów mesjanistycznych w wielu pa stwach,
uwa aj si za liturgiczne, ale mimo to w ich liturgii wyst puj niektóre elementy
nale cych wcze niej do by ego Zwi zku Radzieckiego, jest jednym z
najbardziej zdumiewaj cych zjawisk ostatnich pi tnastu lat. Ju oko o roku
Nie ma w tpliwo ci, e ruch ydów mesjanistycznych rozwija si do
1987 istnia y w obr bie istniej cych ko cio ów i gmin protestanckich na
szybko na Ukrainie, w Mo dowie, na Bia orusi i w zachodniej Rosji. Sytuacja
Ukrainie pierwsze nieformalne grupy ydów wierz cych w Jezusa.
jest jednak bardzo niepewna i ci gle si zmienia. Wielu ydów
Gorbaczowska pierestrojka z po owy lat osiemdziesi tych, która doprowadzi a
a zarówno do Izraela jak i do Niemiec. W rezultacie
do upadku komunizmu w roku 1991, przynios a now wolno i wzbudzi a
a fluktuacja wiernych i nierzadko brakuje
bokie pragnienie poszukiwania sensu ycia i w asnej to samo ci. Wielu
stabilno ci w ród kadry liderów. Mimo pewnych incydentalnych napi
ludzi o ydowskich korzeniach zacz o potwierdza lub odkrywa na nowo
wspó istniej zarówno gminy, utrzymywane wy cznie przez miejscowych
ydowsk . Niektórzy z nich byli chrze cijanami, a spora ich
wiernych, jak i gminy, zwi zane z organizacjami, które s sponsorowane
liczba pracowa a jako pastorzy zborów baptystycznych lub
przez pó nocnoameryka skie inicjatywy misyjne. Wp ywy zewn trzne
zielono wi tkowych. Inni za , którzy nie mieli adnych kontaktów z
zaznaczy y si by mo e najtrwalej w utworzeniu Messianic Jewish Bible
chrze cija stwem i nie otrzymali wychowania ydowskiego, byli otwarci na
Institutes w celu kszta cenia przysz ych liderów; ta inicjatywa opiera si na
uchanie Ewangelii o Jezusie. Od tego czasu wi kszo nowych wierz cych
wspó pracy dwóch wielkich organizacji ydów mesjanistycznych. Pierwsza
ydów dosz o do wiary poprzez bezpo rednie spotkania z Jezusem lub w inny
szko a istnieje nadal w Odessie; s te nadzieje na ponowne otwarcie drugiej
nadzwyczajny sposób. Wskutek tego w wielu miastach, przede wszystkim na
szko y w Moskwie, która zosta a zmuszona, przynajmniej na krótki czas,
Ukrainie, zacz y si spotyka ma e grupy ydów wierz cych w Jezusa.
Pierwsze, oficjalnie uznawane gminy ydów mesjanistycznych, zosta y
Inne kraje
utworzone w latach 1993-94, po tym jak bapty ci i zielono wi tkowcy nie
Ruch ydów mesjanistycznych w innych krajach jest w porównaniu z
zgodzili si na obecno jednoznacznie okre lonego w swej to samo ci
trzema du ymi o rodkami w Izraelu, Ameryce Pó nocnej i zachodniej cz ci
elementu ydowskiego w obr bie swoich organizacji.
by ego Zwi zku Radzieckiego jeszcze stosunkowo s abo rozwini ty.
Upadek komunizmu otworzy te ewangelistom z Zachodu drzwi do
Pojawiaj si jednak oznaki zapowiadaj ce jego rozwój, zw aszcza w
Europy Wschodniej i by ego Zwi zku Radzieckiego. Na pocz tku lat
dziewi dziesi tych Jonathan Bernis, dzia aj cy wówczas w Hear O Israel
Niemcy maj obecnie najszybszy w wiecie wzrost udzia u ydów w
Ministries, wpad na pomys zorganizowania ewangelizacyjnego festiwalu
ogólnej liczbie ludno ci, co jest skutkiem przede wszystkim polityki rz du,
muzycznego w Rosji; pierwszy festiwal odby si w roku 1993 w Sankt
wspieraj cego finansowo ydowskich imigrantów, którzy przybywaj prawie
Petersburgu. Jego festiwale „Hear O Israel” by y pierwszymi,
wy cznie z by ego Zwi zku Radzieckiego. W roku 1995 W adimir Pikman z
organizowanymi przez ydów mesjanistycznych, masowymi
Kijowa utworzy gmin mesjanistyczn w Berlinie, co doprowadzi o do
ewangelizacjami, na które ci ga a znaczna liczba ludzi do wi kszych miast,
takich jak Sankt Petersburg, Moskwa, Kijów, Odessa, Mi sk, Kiszyniów i
obecnej istnieje w Niemczech oko o dwunastu ugrupowa mesjanistycznych.
Nowosybirsk. Festiwale te zaowocowa y powstaniem lub znacznym
Rozwój ruchu ydów mesjanistycznych jest ostatnio najbardziej
liczebnym wzrostem ponad dwudziestu gmin. Festiwale „Hear O Israel”
zauwa alny w Ameryce aci skiej, gdzie panuje wyj tkowa sytuacja
nada y nowemu ruchowi wi kszy rozg os, przyczyniaj c si wprawdzie do
historyczna, wyra aj ca si tym, e wiele milionów ludzi tam mieszkaj cych
bli szego zapoznawania z nim ludno ci ydowskiej, zw aszcza w miastach,
jest potomkami marranów. (Marranami byli ydzi w Hiszpanii, a pó niej w
ale te wyzwalaj c reakcje w postaci ostrze
Portugalii, którzy zostali zmuszeni si do przyj cia chrztu katolickiego, ale
„mesjanistycznymi” ydami. Poza tym za spraw festiwali pewne elementy
wewn trznie pozostali ydami.) Wielu Latynoamerykanów, maj cych
stw uwielbiaj cych Boga, w formie mesjanistycznych ta ców
Marrano za swoich przodków, chce obecnie odkrywa na nowo swoje
Dawidowych i pie ni uwielbienia z USA i Izraela, przenikn y do ruchu
ydowskie korzenie, a tym, dla których wiara w Jezusa ma prawdziwe
ydów mesjanistycznych w Europie Wschodniej, chocia tam te jest grana
znaczenie, nowe ugrupowania ydów mesjanistycznych oferuj mo liwo
autentyczna, rodzima, muzyka ydowska.
zachowania swojej to samo ci ydowskiej przy jednoczesnym trwaniu w
wierze w Jezusa. Przez w adze rabinistyczne nie s oni uznawani za
mesjanistyczna w Amsterdamie, któr kieruje pastor wykszta cony w USA,
autentycznych ydów, poniewa nie mog tego udowodni na podstawie
organizuje coroczne konferencje. Je li chodzi o Europ Wschodni ,
zauwa alne s d enia ruchu ydów mesjanistycznych do zaistnienia na
Najwi ksza gmina ydów mesjanistycznych w Ameryce aci skiej liczy
grzech, ale jak dotychczas nie odnios y jednak znacz cego sukcesu.
kilkuset cz onków i znajduje si w Belo Horizonte w Brazylii; gdzie
Natomiast w Rumunii istniej cztery gminy mesjanistyczne. Ugrupowania
ydów mesjanistycznych istniej tak e w Australii, w Nowej Zelandii i
przygotowanych do zak adania nowych gmin. Wed ug tego samego wzorca –
bujny rozwój gminy, poprzedzony utworzeniem instytutu biblijnego –
Jedno ruchu
post puje si te w Buenos Aires w Argentynie. Poza tym istniej
Ruch ydów mesjanistycznych nie posiada ani struktur w adzy,
ugrupowania ydów mesjanistycznych w Ameryce rodkowej, zw aszcza w
obejmuj cej wszystkich jego cz onków, ani centralnego organu
kierowniczego. International Messianic Jewish Alliance jest wspólnot
W niektórych krajach europejskich istniej alianse ydów
liderów aliansów mesjanistyczno- ydowskich w tych krajach, w
mesjanistycznych, nale ce do International Alliance, Jednak na przyk ad w
Holandii i Szwajcarii alians krajowy sk ada si przewa nie z chrze cijan
Zasady cz onkostwa w gminach i wspólnotach ydów mesjanistycznych
hebrajskich. Ruch mesjanistyczny rozwin si nieco bardziej w Wielkiej
opieraj si – podobnie jak jest praktykowane w wolnych gminach i
Brytanii, gdzie jest zorganizowany wokó London Messianic Congregation,
ko cio ach – na modelu dobrowolnego wst powania (i niekiedy te
kierowanej przez dr Ruth Fleischer. Pierwsz gmin europejsk utworzy w
dobrowolnego wyst powania). Wydaje si to wynika cz ciowo z wp ywów
roku 1963 w Pary u Paul Ghenassia, który wraz z Marcelem Beckrichem
protestantyzmu ewangelikalnego, szczególnie pó nocnoameryka skiego.
prac pioniersk . Ghenassia kieruje obecnie gmin w
Jednak model, wzorowany na praktykach wolnych ko cio ów, odzwierciedla
Brukseli, utworzon w latach osiemdziesi tych przez kobiet , która zosta a
te instynktowny opór wi kszo ci ydów mesjanistycznych przeciw „kontroli
pó niej jego on . Zarówno w Wielkiej Brytanii jak i we Francji ruch ydów
ko cielnej”, któr uto samiaj z podporz dkowaniem si w adzy nie- ydów
mesjanistycznych ma yw histori , nie pozbawion skandali k ótni,
(Nauka Jezusa o modelu w adzy w Ewangelii w. ukasza 22, 24-27 brzmi w
wynikaj cych cz ciowo z naruszania zasad moralnych a cz ciowo ze
skrajnych pogl dów teologicznych. International Alliance stara si udziela
Jednak e dla ydów mesjanistycznych szczególnie istotna jest wiadomo
wsparcia aliansom krajowym w celu zapewnienia im stabilno ci, koncentruj c
przynale no ci do jednego wybranego narodu. Z tego powodu, mimo
si w ramach specjalnych akcji lokalnych na opracowywaniu i realizacji
ogromnych i z pozoru nieprzezwyci alnych ró nic teologicznych,
prze ywaj cz sto – raczej rzadkie w kr gach ewangelikalnych – napi cie
W Wielkiej Brytanii istniej liczne wspólnoty wierz cych, z
mi dzy tendencj do zrywania wi zi z b dz cym bratem a instynktown
z ydów jaki z ludno ci nie ydowskiej. Ludzie ci interesuj si swoimi
korzeniami ydowskimi i judaizmem mesjanistycznym, ale nadal nieodbywaj regularnych nabo
Najwa niejsze przyczyny napi
wiadomego stylu ycia adekwatnego dla ruchu mesjanistyczno- ydowskiego.
W ruchu ydów mesjanistycznych istnieje kilka g ównych kwestii
dziesi tych powsta o szereg lokalnych gmin, które
dostrzegaj konieczno posiadania w asnej specyfiki przez gminy wzgl dnie
uwag ich znaczenie i emocje, jakie wywo uj , mo na je wymieni w
nast puj cej skali malej cej: 1) miejsce i rola Tory w epoce Nowego
We Francji nie przetrwa o centrum mesjanistyczne w Nicei, ale istniej
Przymierza; 2) napi cia mi dzy ruchem w ziemi izraelskiej (Eretz-Israel) a
gminy w Strasburgu, Marsylii i kilku innych miastach, z du ym odsetkiem
ruchem w diasporze; 3) napi cia mi dzy charyzmatyzmem i
ludno ci ydowskiej. Utworzona na pocz tku lat dziewi dziesi tych gmina
1. Miejsce i rola Tory w epoce Nowego Przymierza
mesjanistycznych, w odró nieniu od innych, Brit Hahadasza, Nowy
Tora – Prawo Bo e – jest dla wszystkich ydów mesjanistycznych
centralnym punktem ich teologii, poniewa odgrywa g ówn rol w
w dzisiejszych czasach. Tam natomiast, gdzie Nowy Testament nie mówi nic
kszta towaniu ycia i to samo ci ydów. Jest trudno by
odno nie konkretnych praktyk ydowskich, ydzi mesjanistyczni interpretuj
mesjanistycznym bez ustosunkowywania si do Tory. W obr bie ruchu
te praktyki w wietle wype nienia Tory przez Jezusa. Tak wi c w kontek cie
mesjanistycznego, jak b dzie to nieco dalej opisane, podchodzi si do Tory w
Nowego Przymierza ydzi mesjanistyczni nadal obrzezuj swoich synów,
obchodz wi ta biblijne, w tym równie szabat – ale to wszystko czyni dla
Naj atwiej mo na chyba zrozumie ca e spektrum ró nych pogl dów,
Jeszui. W zasadzie przestrzegaj przepisów Tory dotycz cych pokarmów (Kp
wyra anych przez ydów mesjanistycznych na temat Tory, je li zacytuje si
stwa i wstrzemi liwo ci seksualnej (Kp 18). M dro
najwa niejsze dla nich teksty nowotestamentalne, które traktuj jako podstaw
Nowego Przymierza wyra a si w elastyczno ci praktycznego
swojej ogólnej teologii. Dla wi kszo ci ydów mesjanistycznych spoza
zastosowywania ró nych wskaza w oparciu o refleksj , inspirowan przez
Izraela kluczowy tekst pochodzi z Ewangelii Mateusza (5, 17), gdzie jest
Ducha wi tego. Okres Królestwa lub Nowego Przymierza wprowadza te
cie, e przyszed em znie Prawo albo Proroków. Nie
zmiany w Torze. Tak wi c na przyk ad wi kszo
przyszed em znie , ale wype ni .” Tora pozostaje tu nienaruszona, a
nie wykluczy aby nieobrzezanych ciele nie nie- ydów od uczestnictwa w
decyduj ce pytanie brzmi: Co oznacza „wype ni ” Tor ? Z tej kwestii wy ania
charakterze go ci w ich uczcie sederowej. Wychodz z za
si w rezultacie nast puj ce pytanie: Jak nale y przestrzega Tory w porz dku
wspólnoty obrzezanych serc wprowadzi a zmian , z powodu której takie
Nowego Przymierza, które zosta o ustanowione przez Jezusa i
wykluczenie – przy istniej cych g bokich relacjach w obr bie Nowego
przypiecz towane darem Ducha wi tego.
Przymierza – nie ma ju uzasadnienia. Ten wymiar nowego stosowania
Odpowiedzi ydów mesjanistycznych na te pytania mog brzmie ró nie i
przepisów prawnych w Nowym Przymierzu mo na porówna z tym, co w
tak te jest w rzeczywisto ci. Dla tych natomiast, którzy powo uj si przede
judai mie jest okre lane jako Halakhah – dostosowanie Tory do sytuacji.
wszystkim na Mateusza (5, 17), uznawanie Tory odgrywa wa
W spektrum pogl dów dotycz cych Tory najbardziej konserwatywne
okre laniu ich w asnej to samo ci. Ich to samo jest oparta na
stanowisko zajmuj ci ydzi mesjanistyczni, – a jest ich w skali
przynale no ci do ludu Przymierza, co w ich rozumieniu dokona o si lub
ogólno wiatowej nie wi cej ni dziesi procent – którzy podporz dkowuj
spe ni o poprzez Jeszu . To stanowisko przypisuje Torze wi ksze znaczenie,
si Halaka rabinów we wszystkich sprawach, w których nie ma wyra nej
stosownie do s ów Jezusa, e ten „b dzie najwi kszym w Królestwie
sprzeczno ci z Pismem wi tym. W rozumieniu tej mniejszo ci rozdzia 23
Niebieskim”, który naucza innych przestrzega najmniejszych przykaza (por.
Ewangelii w. Mateusza zak ada aktualno autorytetu rabinistycznej Halaka
Mt 5, 15). Zgodnie z t interpretacj Jeszua przekaza uczniom w swojej
we wszystkich praktycznych kwestiach religijnych i etycznych, przy czym
nauce, poczynaj c od Kazania na Górze (Mt 5-7), dok adny wyk ad
nale y si stosowa do tego, czego wymagaj rabini, ale nie na ladowa ich
uniwersalnej Tory. Ewangelia Mateusza jest w rzeczywisto ci bardzo wa na
czynów (werset 3). Dlatego ydzi mesjanistyczni, którzy reprezentuj to
dla ydów mesjanistycznych, co nie powinno dziwi , poniewa Mateusz
stanowisko, prowadz zasadniczo ydowsko-ortodoksyjny tryb ycia:
kierowa j do ydów wierz cych w Jeszu w pierwszym wieku.
Przestrzegaj rabinistycznych praw rytualnej czysto ci Kashrut, mycia r k,
Ró nice wyst puj ce obecnie w ród ydów mesjanistycznych, które
oraz praw dotycz cych modlitwy, w tym niekorzystania w szabat z
dotycz zastosowania Tory, odpowiadaj pod pewnymi wzgl dami ró nicom
samochodu. W przeciwie stwie do nich zdecydowana wi kszo
wyst puj cym w obr bie g ównego nurtu wspólnoty ydowskiej. Wszyscy oni
mesjanistycznych, którzy podkre laj spe nienie si Tory w Nowym
yj w tej samej sytuacji – bez wi tyni, bez liturgii ofiarnej i bez czynnego
Testamencie, przestrzega rabinistycznej halakha, ale nie uwa a si za
yje w rodowiskach spo ecznych, w których pe ne
podleg w adzy rabinistycznej. ydzi mesjanistyczni, którzy przestrzegaj
przestrzeganie ró nych praw, w tym równie dotycz cych spo ywania
Tory, s jednak akceptowani w obr bie ydowskiej wspólnoty
mesjanistycznej, o ile zachowuj te same ogólne biblijne zasady wiary, które
mesjanistyczni w Izraelu zachowuj si w kwestii ubiorowi rytua ów mniej
wspólne dla wszystkich ydów mesjanistycznych.
demonstratywnie ni bracia i siostry w diasporze.
Na drugim kra cu spektrum znajduj si ci wszyscy, dla których kluczowe
Ró nice w zewn trznym wyra aniu wiary nie s mo e g ównymi
teksty pochodz z Listów Paw a, przede wszystkim takie fragmenty jak:
przyczynami istniej cych napi . Napi cia powstaj raczej st d, e kwestia
„[Chrystus] …obie cz ci {ludzko ci} uczyni jedno ci , bo zburzy
dotycz ca „serca” ruchu rozpatrywana jest z ró nych punktów widzenia. Dla
rozdzielaj cy je mur – wrogo . W swym ciele pozbawi On mocy Prawo
ruchu mesjanistycznego w Izraelu ziemia izraelska a w szczególno ci miasto
przykaza wyra one w zarz dzeniach …” (Ef 2,14-15) oraz „Do czasu
Jerozolima stanowi centrum profetyczne, w którego kierunku zmierza
przyj cia wiary byli my poddani pod stra Prawa i trzymani w zamkni ciu a
historia. Oczywi cie, mi dzynarodowy ruch mesjanistyczny, jak w ogóle ca y
do objawienia si wiary” (Ga 3, 23). Niektórzy ydzi mesjanistyczni,
wiat ydowski, ukierunkowany jest na Izrael. Jednak o rodek dyspozycyjny,
szczególnie w Izraelu, nauczaj , e wierz cy, ochrzczeni w imi Mesjasza, s
mo na by te powiedzie o rodek dynamiki ruchu mesjanistycznego w
diasporze znajduje si w Stanach Zjednoczonych. Tam w
zapomina o tym, e nawet dla tych ydów mesjanistycznych, którzy obstaj
najbardziej rozwini ty i dysponuje najwi kszym wsparciem finansowym ze
przy tym, e Prawo Moj eszowe straci o wa no wskutek mierci Jezusa na
strony ró nych instytucji. Dlatego ruch pó nocnoameryka ski wywiera
Krzy u, Tora ma nadal znaczenie, jakiego nie mo e mie dla nie ydowskich
najwi kszy wp yw na doktryn i polityk ruchu w skali ogólno wiatowej,
wierz cych, kieruj cych si podobn teologi . Wynika to przede wszystkim z
tego, e obietnice Przymierza i Ziemi Obiecanej zosta y najpierw z
powoduje bardzo silne napi cia w obr bie ruchu ydów mesjanistycznych.
Inna wa na ró nica dotyczy stosunku do przesz
izraelsk wzgl dnie ydowsk , oparta jest na przymierzu zawartym z
ukszta towanie si wspó czesnego narodu izraelskiego wywar y Holokaust i
Abrahamem, a nie na przymierzu synajskim. Przestrzeganie szabatu nie
wiadomo nowego pocz tku, zwi zanego z utworzeniem pa stwa Izrael.
ydzi mesjanistyczni w Izraelu pojmuj swój ruch jako „powstanie ze mierci
do ycia”, czyni c to bardziej dobitnie ni w ruchu ameryka skim, gdzie ten
2. Napi cia mi dzy ruchem w ziemi izraelskiej
prze om nie by prze ywany w tak przera aj cy sposób. Ten ostry kontrast
(Eretz-Israel) i ruchem w diasporze
znajduje swoje odzwierciedlenie w odmiennych typach wra liwo ci.
Istnieje kilka istotnych ró nic mi dzy ruchem ydów mesjanistycznych w
Wa nym punktem w tym kontek cie jest ogólny stosunek ydów
Izraelu i ruchem w diasporze. Wyst puj du e ró nice w podej ciu ydów
mesjanistycznych do judaizmu rabinicznego. Wyra a si on w szerokim
mesjanistycznych do w asnej to samo ci, w zale no ci od rodowiska, w
spektrum pogl dów, poczynaj c od tych, które aprobuj judaizm rabiniczny
którym yj . W diasporze, gdzie ydzi stanowi mniejszo , a tradycyjna
jako cudowny i prawdziwy, chocia niekompletny system religijny, a ko cz c
wspólnota ydowska odmawia wierz cym w Jezusa to samo ci ydowskiej,
na tych, które go po prostu odrzucaj jako b dn doktryn . Wi kszo
wspólnota ydów mesjanistycznych odczuwa siln potrzeb potwierdzania i
mesjanistycznych zajmuje po rednie stanowisko i - przy zachowaniu pewnej
demonstrowania swojej to samo ci ydowskiej. Ta sytuacja sprawia, e ydzi
ostro no ci - dostrzega warto ci tkwi ce w judai mie rabinicznym. Pogl dy
mesjanistyczni maj tendencj do wyra ania swojej to samo ci poprzez
ydów mesjanistycznych oscyluj w pe ni mi dzy szacunkiem i pogard dla
odpowiedni ubiór i piel gnowanie obyczajów ydowskich. Natomiast w
judaizmu rabinicznego. Ruch ameryka ski, mimo istniej cej w nim ró nicy
pa stwie izraelskim ydzi mesjanistyczni nie maj takiej potrzeby
zda odno nie tej kwestii, jest raczej pozytywnie nastawiony do judaizmu
potwierdzania swojej to samo ci ydowskiej. Mimo decyzji S du
ydów mesjanistycznych mieszkaj cych w Izraelu
Najwy szego, odmawiaj cej ydom wierz cym w Jezusa korzystania z
zajmuje bardziej negatywn postaw . W najwi kszych o rodkach ruchu, poza
„Prawa Powrotu”, i mimo gwa townego niekiedy oporu nastawionych
Izraelem i Ameryk Pó nocn , przewa a raczej po rednie stanowisko.
antymisyjnie ortodoksyjnych ydów, wi kszo ludno ci izraelskiej widzi w
ydach mesjanistycznych pe noprawnych ydów. Z tego powodu ydzi
3. Napi cia mi dzy charyzmatyzmem i ewangelikalizmem Doktryna ydów mesjanistycznych
Podobnie jak w wiecie protestanckim równie w ruchu ydów
Jak ydzi mesjanistyczni rozumiej te nauki, które uchodz za ogólnie
mesjanistycznych istniej napi cia mi dzy charyzmatyzmem i
obowi zuj ce potwierdzenie klasycznej doktryny chrze cija skiej? Dla prawie
ewangelikalizmem. Te napi cia s prawdopodobnie bardziej widoczne w
wszystkich ydów mesjanistycznych Biblia – zarówno Pisma hebrajskie jak i
Izraelu, gdzie organizacje protestanckie, które zajmowa y si szerzeniem
Pisma Nowego Przymierza – ma wyj tkowy, kanoniczny i autorytatywny
Ewangelii i reprezentowa y teologi ewangelikaln , jako pierwsze inicjowa y
charakter. Prawie wszyscy zgodziliby si z twierdzeniem, e nauka biblijna w
onych z ydów wierz cych w Jeszu . W Stanach
ca ym swym kontek cie jest autorytatywna dla ydów mesjanistycznych.
Zjednoczonych idee mesjanistyczne wywodz ce si z ruchu Ludzi Jezusa
Chocia wi kszo ugrupowa mesjanistycznych w Ameryce Pó nocnej, wiele
mia y silne zabarwienie charyzmatyczne, tak e napi cie mi dzy
charyzmatyzmem i ewangelikalizmem po raz pierwszy ujawni o si w trakcie
zasady wiary, wi kszo z tych, które nimi nie dysponuj , zaakceptowa aby
debaty dotycz cej przej cia od orientacji hebrajsko-chrze cija skiej do
ich tre . Niektóre z tych zasad wiary s warte omówienia, poniewa maj
mesjanistyczno- ydowskiej. Po rozstrzygni ciu tej kwestii w roku 1975
szczególny wymiar w ydowskim kontek cie.
ruchowi ydów mesjanistycznych by oby trudno uznawa charyzmatyzm za
Najbardziej godna uwagi jest nauka o Trójcy wi tej. Klasyczny,
odst pstwo od prawdziwej wiary ewangelikalnej.
ortodoksyjny judaizm redniowieczny okre la poj cie szituf, wed ug którego
To napi cie ujawnia si przede wszystkim w dwóch szczególnych
Bóg jest wielo ci osób, ale w pe nej, niepowtarzalnej jedno ci, lub Istot
stwie i profety mie. Aspekt charyzmatyczny,
on z kilku istot, jako ba wochwalstwo dla ydów, ale mo liwe do
obecny w przewa aj cej cz ci ruchu mesjanistycznego, wyznacza szczególn
przyj cia dla chrze cijan. ydzi mesjanistyczni przewa nie nie lubi mówi o
rol ró nym formom cielesnej ekspresji, w tym ruchom cia a, w czasie
„Trójcy”, lecz o „trójjedynej naturze Boga”. Chocia chrze cijanom mo e si
stw, w czym wykazuje du o podobie stw do ró nych form
to wydawa tylko subteln ró nic , jednak ydom mesjanistycznym daje
ydowskich ruchów przebudzeniowych. Taniec jest bardzo
mo liwo podkre lenia swej jedno ci z ca wspólnot
sprawiania wra enia, e wyznaj tryteizm lub wiar w trzech ró nych bogów.
mesjanistycznych na ogó o wiele cz ciej ni w ruchu charyzmatycznym.
Przy zastosowaniu okre lenia „trójjedyna natura Boga” istnieje – mimo
stwa w gminach mesjanistycznych, nie maj cych
unikania terminologii greckiej soboru nicejskiego – u przewa aj cej
charakteru charyzmatycznego, s przewa nie pozbawione demonstratywnych
wi kszo ci wierz cych we wszystkich krajach zgodno odno nie pogl du, e
form ekspresji (podobnie mo e jak w wielu wspólnotach baptystów i wolnych
odr bne osobowo ci cz si w jednym Bogu. ydzi wol po prostu cytowa
ko cio ów ewangelikalnych) lub s prowadzone w oparciu o siddur, ydowski
Bibli i pozwala jej wypowiada si na ten temat.
modlitewnik, zmodyfikowany w duchu mesjanistycznym.
Tylko niektórzy liderzy ydowsko-mesjanistyczni znaj dyskusje
Najsilniejsze napi cia dotycz jednak profetyzmu. Wi kszo
chrystologiczne pierwszych wieków historii Ko cio a. Istniej jednak wyj tki.
mesjanistycznych uwa a powstanie swojego ruchu za rzeczywisto
Odby o si wystarczaj co du o wyk adów i szkole dotycz cych tej kwestii,
profetyczn czasów ostatecznych. W utworzeniu pa stwa Izrael i w powrocie
tak e prawie wszyscy s zgodni co do tego, e Jeszua jest w pe ni Bogiem i w
narodu ydowskiego do w asnego kraju widz spe nienie proroctw biblijnych.
pe ni cz owiekiem. Uwa a si to za wniosek wyp ywaj cyz fragmentów Pism
Znamienne dla gmin charyzmatycznych i prowadzonych przez nie nabo
Nowego Przymierza. Liderzy z wykszta ceniem teologicznym i biblijnym,
jest wyg aszanie aktualnych proroctw. Nic zatem dziwnego, e s owa
którym powierzono nauczanie w ró nych ugrupowaniach ruchu, zajmuj jasne
prorocze, pochodz ce z kr gów charyzmatycznych, zarówno izraelskich jak i
stanowisko, e Jeszua jako jedna Osoba ma dwie natury.
zagranicznych, nierzadko odnosz si do obecnej sytuacji politycznej,
Grupa wspomnianych wy ej liderów z Izraela wyda a niedawno bardzo
umieszczanej w eschatologicznym kontek cie czasów ostatecznych.
wa ne o wiadczenie o trójjedynej istocie Boga i o bosko ci Jeszuy. Kuzaskoczeniu wielu, kilku liderów odrzuci o to o wiadczenie, a kilku, jak si
okaza o, by o w rzeczywisto ci Ebionitami, którzy nie uznaj ani trójjedynej
natury Boga ani artyku u wiary mówi cego, e Jeszua jest jednocze nie
przekazywana jest uzdrawiaj ca moc Ducha wi tego. Tak e na
prawdziwym cz owiekiem i prawdziwym Bogiem. Jednak ci, którzy odrzucili
przy ordynacji diakonów i starszych towarzyszy cz sto namaszczanie olejem.
mniejszo ci , uwa an za b dnowierców.
Wydaje si znowu, e podchodzi si do niego w sposób sakramentalny, nawet
Tak wi c prawie wszyscy ydzi mesjanistyczni, wiadomie czy
je li nie nadaje si mu teologicznej interpretacji. Rozpowszechniony jest u
nie wiadomie, poruszaj si ogólnie mówi c w granicach doktrynalnych,
ydów pogl d, e za po rednictwem wiata fizycznego przekazywana jest
wyznaczonych przez klasyczne wyznania wiary.
prawdziwa duchowa tre i moc Bo a, dlatego ten zwi zek mi dzy aktem lub
Wa na jest te kwestia sakramentów. Wi kszo
przedmiotem fizycznym i przekazywaniem prawdziwej duchowej tre ci jest
dokonuje chrztu wierz cych przez zanurzenie i nie praktykuje chrztu dzieci.
dla ydów mesjanistycznych czym ca kiem naturalnym.
W takim podej ciu widz wi ksz zgodno ze zwyczajami ydowskimi. Ch opcy wchodz poprzez obrzezanie w przymierze Abrahama, podczas gdy
stwa i wi ta ydów mesjanistycznych
dziewcz tom jest udzielane b ogos awie stwo. Z tego powodu chrzest jest
zastrze ony tylko dla tych, którzy wiadomie uwierzyli. W kr gach
mesjanistyczno- ydowskich chrztowi przez zanurzenie przypisywana jest
struktur liturgiczn , a ko cz c na tych, które s prowadzone
zazwyczaj warto sakramentalna, jakiej nie ma dla wielu cz onków wolnych
swobodnie, bez okre lonych strukturalnych form, a które ze wzgl du na swój
ko cio ów. W tak rozumianym chrzcie przez zanurzenie dokonuje si
kszta t i styl niewiele si ró ni od nabo
prawdziwe dzie o aski, które wprowadza zbawcze dzie o Jeszuy na Krzy u i
ko cio ach. W niektórych przypadkach mo na spotka si ze swobodnym
jego zmartwychwstanie w ycie danej osoby. Wychodzi si z za
po czeniem elementów tradycyjnej liturgii z nowymi, spontanicznymi
chrzczony cz owiek do wiadcza w akcie chrztu rzeczywisto ci, która trwale
oddzia uje na reszt jego ycia. Poza tym przez sprawowanie Wieczerzy
Równie i w tych kwestiach wyst puj wyra ne ró nice mi dzy Izraelem i
Pa skiej, czyli spo eczno ci chleba i wina uczty sederowej Mesjasza,
diaspor . Najwi ksz wag przyk adaj do liturgii ydzi mesjanistyczni w
dost pujemy prawdziwie udzia u w owocach Jego mierci, która odnawia
Ameryce Pó nocnej, natomiast najmniejsze znaczenie ma ona dla
Jego ycie w nas. Wi kszo liderów mesjanistyczno- ydowskich wierzy w
w Wieczerzy Pa skiej, mimo e w ró ny sposób
krajach zajmuje po rednie stanowisko. W tych ró nicach odzwierciedlaj si
umacz , jak i dlaczego tak si dzieje. W wi kszo ci gmin ydów
podstawowe problemy, które mo na wyja ni ró nymi wp ywami i
mesjanistycznych na ca ym wiecie sprawuje si raz w miesi cu Wieczerz
uwarunkowaniami historycznymi. Mniej intensywna orientacja liturgiczna w
Pa sk , ale znacz ca mniejszo czyni to co tydzie . Niektóre sprawuj j w
Izraelu wynika z wp ywów misji wolnych ko cio ów, dzia aj cych w
czasie szabatu po pe ni Ksi yca. Niewielka liczba gmin ogranicza si
pocz tkowym okresie ruchu, z silniejszego akcentowania profetyzmu i z
wy cznie do okresu Paschy. Znaczenie Wieczerzy Pa skiej jest
reakcji na sztywno form w judai mie ortodoksyjnym. W Ameryce
bezsprzecznie zakorzenione w wi cie Paschy, poniewa ono tworzy o jej
Pó nocnej wi kszo gmin stosuje niektóre najwa niejsze cz ci liturgii,
uzupe niaj c je wspó czesn muzyk mesjanistyczno- ydowsk , towarzysz
Kwestia innych sakramentów nie jest cz sto poruszana. Mo na jednak
modlitwie i uwielbieniu. Charakterystyczne dla Europy Wschodniej i
odnie wra enie, e w wielu gminach ydów mesjanistycznych inne praktyki
Zachodniej dla Ameryki Po udniowej jest umiarkowane stosowanie liturgii.
religijne s traktowane jak sakramenty. Prawie wszyscy ydzi mesjanistyczni
boka charyzmatyczno w szerokich kr gach ruchu mesjanistyczno-
stwa pod baldachimem weselnym, chupa, na którym
ydowskiego znajduje swój szczególny wyraz w modlitwach uwielbienia.
znajduje si szal modlitewny. Wypowiadane jest b ogos awie stwo nad
czerwonym winem, a pa stwo m odzi przypiecz towuj nim formu y
tekstów do tego typu modlitw. Du o ich pie ni jest komponowanych w j zyku
za lubin. Ze wzgl du na charyzmatyczne korzenie ruchu stosuje si cz sto
hebrajskim i piewanych na ca ym wiecie. Kreatywno ta wyra a si te w
ró nych formach ta ców izraelskich, które obecnie towarzysz stale
rozumieniu wszystkie wi ta w kalendarzu mesjanistyczno- ydowskim
znajduj w osobie Jeszuy swoje najg bsze spe nienie. Okresy wi t s zgodne
Nie jest chyba dziwne, e ydzi wierz cy w Jeszu i odczuwaj o wiele
z ydowskim kalendarzem biblijnym i z tego wzgl du s rozbie ne z
bardziej ni wierz cy z innych narodów napi cie mi dzy szacunkiem dla
kalendarzem ko cio ów chrze cija skich, a niekiedy te z kalendarzem
przewodnictwa Ducha wi tego w czasach obecnych. W ruchu, który jest
Na pocz tku roku obchodzone jest wi to Paschy (Pessach), w czasie
nadal m ody i ci gle si rozwija, to napi cie najdramatyczniej dochodzi do
którego zarówno na zgromadzeniach wspólnotowych jak i przy uczcie
sederowej w poszczególnych domach centralne miejsce zajmuj wydarzenia
jakichkolwiek zwi zków z tradycyjn liturgi , mog
zwi zane z Wyj ciem z Egiptu oraz ze mierci i zmartwychwstaniem Jeszuy
powierzchowno ci, pozbawionej duchowych korzeni; natomiast akcentowanie
(Pierwsze plony). W tym czasie odbywaj si bardzo wa ne spotkania
ortodoksji i tradycji mo e równie atwo ogranicza kreatywno i utrudnia
rodzinne w szerszym gronie osób i zgromadzenia wspólnotowe. Dla ydów
mesjanistycznych, którzy przyk adaj du wag do biblijnych praktyk
religijnych; wi to Paschy wyznacza pocz tek roku.
ydzi mesjanistyczni wi tuj szabat od zachodu S
Je li chodzi o liturgi , najcz ciej stosowana jest tre liturgii wi ta
stwo szabatowe w gminach mesjanistycznych odbywa si
Paschy, która znajduje swój wyraz podczas uczty sederowej w kr gu
albo w pi tek wieczorem albo w sobot przed po udniem ewentualnie po
rodzinnym lub w wi kszej wspólnocie, gdzie opowiadana jest na nowo
po udniu i mo e przybiera ró ne formy. Niektóre nabo
historia Paschy. Przebieg uroczysto ci opiera si na zbiorze tekstów, zwanym
mesjanistyczno- ydowskie, przede wszystkim w Ameryce, zawieraj g ówne
hagada, w którym przedstawione jest przede wszystkim Wyj cie z Egiptu.
ydów mesjanistycznych zachowuje podstawowe elementy
wprowadzaj ce, b ogos awie stwa przed i po Szma (wznios e wyznanie wiary
tradycyjnej uczty sederowej: spo ywanie macy (chleba prza nego), czterech
z Pwt 6,4) oraz samo Szma, zawieraj ce czytania z Pwt 6 i 11 jak te z Lb 15.
kielichów wina czerwonego, gorzkich zió (chrzanu), zielonych warzyw
stwo oparte na Torze, z b ogos awie stwami i czytaniami z niej, jest
(sa aty lub pietruszki) i charoset (mieszanki z jab ek i orzechów). Dochodz
bardzo szeroko rozpowszechnione w Ameryce i w wielu gminach Europy
do tego zazwyczaj jeszcze inne elementy: tradycyjne b ogos awie stwa,
Wschodniej i sta o si te integraln cz ci kultu w niektórych gminach
opowiadanie historii Paschy, cztery pytania dotycz ce przyczyny, dla której ta
noc ró ni si od wszystkich innych nocy, oraz wiele innych. Wyst puj ró ne
Poza tym bardzo rozpowszechniona jest uroczysta modlitwa amidah
mesjanistyczno- ydowskie wersje uczty Seder, w których – przy zachowaniu
wzgl dnie szemone esre, której podstawowa tre si ga czasów Jeszuy.
tradycyjnych elementów – znajduje ona swoje spe nienie w osobie Jeszuy.
Modlitwa ta zawiera siedem b ogos awie stw na dzie szabatu i
Podczas Szawuot (Pi dziesi tnicy) wi tuje si nadanie Tory na Synaju i
dziewi tna cie na pozosta e dni tygodnia. Powszechnie stosowane s równie
zes anie Ducha wi tego na uczniów w wi tyni jerozolimskiej. Niektórzy
inne hymny klasyczne, jak Adon Olam lub Aleinu. Zawieraj one w sobie
najbardziej podstawowe nadzieje i wyznania ydowskie. Aleinu wyra a
ydów na pe ne odkupienie Izraela i innych narodów, tak e b
Jesienne dni wi teczne maj szczególne znaczenie we wszystkich
one wszystkie zjednoczone w oddawaniu czci Bogu Abrahama, Izaaka i
wspólnotach ydów mesjanistycznych. Pocz tek wyznacza tradycyjne (ale nie
Jakuba. B ogos awie stwo Aarona ma niemal uniwersalny wymiar.
biblijne) wi to noworoczne Rosz ha-Szana, w czasie którego ydzimesjanistyczni dm w róg szofar. Poza tym cz znaczenie tego dnia z
Kalendarz wi t ydów mesjanistycznych
powrotem Mesjasza i ze wszystkimi fragmentami biblijnymi dotycz cymi
Prawie wszyscy ydzi mesjanistyczni przestrzegaj zarówno w yciu
Jego przyj cia. W centrum Jom Kippur znajduje si Jezus i Jego dzie o
wspólnotowym jaki rodzinnym corocznego cyklu wi t biblijnych. W ich
pojednania. Istniej du e ró nice mi dzy poszczególnymi wspólnotami w
kolejne etapy ycia. Jest to bardzo znamienne. Stwierdzili my ju , e
tradycyjnych modlitw przeznaczonych na te dni, podczas gdy inni,
najbardziej rozpowszechnione jest obrzezanie, po czone z tradycyjnymi
zorientowani mniej liturgicznie, uwypuklaj jedynie biblijn tre i stosuj
ogos awie stwami. Cz sto wzywa si tradycyjnego ydowskiego mohela,
odpowiedni dla tych wi t muzyk , towarzysz
który dokonuje ceremonii; tam za , gdzie to jest niemo liwe, sprowadza si
wi to Namiotów (Sukkot) jest pojmowane jako prorocka wizja nadej cia
lekarza, aby dokona zabiegu, podczas gdy ojciec lub mesjanistyczno-
Królestwa Bo ego w ca ej jego pe ni. Nauczanie koncentruje si wówczas
ydowski pastor ewentualnie rabin wypowiadaj b ogos awie stwa. Bar i Bat
ównie na wydarzeniach z ycia Jezusa podczas tego wi ta (J 7-9). Micwa, uroczysto ci, podczas których m odzi ludzie recytuj lub czytaj po
Widocznym dla ka dego zwyczajem jest budowa sukka, prowizorycznego,
hebrajsku fragmenty z Tory i Haftory, maj decyduj ce znaczenie w procesie
tymczasowego namiotu, który symbolizuje przedstawiony w Ksi gach
przekazywania dziedzictwa mesjanistyczno- ydowskiego nast pnemu
Wyj cia i Liczb okres przebywania na pustyni. Rodzina spo ywa posi ki w
sukka i zaprasza przyjació , aby wspólnie w rado ci wyrazi wdzi czno
stwo lubne zawiera wi kszo podstawowych elementów
Bogu za Jego opiek . Budowa namiotu sukka jest wielkim prze yciem dla
klasycznej liturgii ydowskiej ceremonii lubnej, mi dzy innymi
ca ej rodziny i przede wszystkim dzieci s zach cane do ozdabiania namiotu
wypowiadanie b ogos awie stwa zar czynowego, przez co stwierdza si , e
asnor cznie wykonanymi dekoracjami. Wielu ydów mesjanistycznych
wierzy, e w tym czasie urodzi si Jezus, a podkre laj to tak e w kazaniach.
obr czek i siedem b ogos awie stw nad pann m od i panem m odym.
W grudniu obchodzone jest wi to wiate Chanuka. Chocia ta pami tka
Wyst puj równie du e ró nice mi dzy ydowskimi i chrze cija skimi
ponownego po wi cenia drugiej wi tyni opiera si tylko na Ksi gach
rytua ami zwi zanymi ze mierci . Zw oki nie s balsamowane, lecz tylko
Machabejskich, które nie s uwa ane za kanoniczne, przypisuje si jej jednak
owijane w bia e p ótno i sk adane do prostej trumny, co odzwierciedla
pochodzenie biblijne ze wzgl du na wzmiank w Ewangelii Jana (rozdz. 10).
przekonanie ydów o równo ci wszystkich w obliczu mierci i oznacza ich
Poniewa to wi to zbiega si niemal w czasie z chrze cija skimi
rezygnacj z zabiegów maj cych zapewni przetrwanie doczesnemu cia u
uroczysto ciami narodzin Jezusa, niektórzy ydzi mesjanistyczni cz
cz owieka. Odkupieni ludzie s przeznaczeni do zmartwychwstania, które
Chanuka z Wcieleniem, wierz c, e w tym czasie mia o miejsce zwiastowanie
przezwyci a ograniczenia ziemskiego cia a ludzkiego. W swoich modlitwach
i pocz cie Jeszuy. W tym przypadku g oszone wtedy kazania i nauki dotycz
obnicy potwierdzaj dobro Boga, a odmawianie modlitwy Kadisz uchodzi
nie tylko wyzwolenia naszego narodu, lecz tak e przyj cia Mesjasza na wiat i
uroczysto ci pogrzebowych. Ta modlitwa równie podkre la
wydarze zwi zanych z Jego Wcieleniem.
dobro Boga i wyra a nadziej na ustanowienie Jego Królestwa na ziemi.
wi to Purim ma w Biblii raczej podrz dne znaczenie, jest ono
Istnieje tu wyra ne podobie stwo do modlitwy Jeszuy Ojcze Nasz. Zgodnie ze
jednak - zgodnie ze wskazaniami Ksi gi Estery - obchodzone przez wielu
zwyczajami ydowskimi przyjaciele zapraszaj rodzin zmar ego na posi ek i
ydów mesjanistycznych. Szczególn wag przyk ada si wtedy do
staraj si j pocieszy . Po uroczysto ciach pogrzebowych
wychowania dzieci. W pe nych humoru zabawach odgrywa si histori Estery,
w ró ny sposób upora si z bólem po mierci swego bliskiego, przy czym
chodzi si na bale kostiumowe i sp dza wspólnie czas w radosnej atmosferze.
Po koszmarze Holokaustu historia Estery i wyzwolenia z niebezpiecze stwa
pogrzebie. Tylko niektórzy odmawiaj t modlitw codziennie przez ca y rok,
gro cego ze strony Hamana jest szczególnie wymowna dla wszystkich
ale s to ludzie, dla których ta praktyka sta a si ju zwyczajem.
ydów, a ydzi mesjanistyczni widz w niej zapowied ostatecznego
Rytua y przej cia u ydów mesjanistycznych
Prawie wszyscy ydzi mesjanistyczni przestrzegaj , w znacznym stopniu w
tradycyjnym stylu, ydowskich rytua ów zwi zanych z wchodzeniem w
To podwójne wydanie czasopisma Mishkan przedstawia najbardziej szczegó owe z
obecnie dost pnych, studium dotycz ce ruchu ydów mesjanistycznych w Izraelu. Jednak jak wspomniano ju w czwartym rozdziale tej broszury, zawarte w niej
Literatura uzupe niaj ca
statystyki s obecnie, po pi ciu latach, ju nieaktualne. Niemniej, studium to oddaje
Za cznik ten zawiera krótk bibliografi polecanych ksi
lepiej ni wszystkie inne specyfik i charakter ruchu mesjanistyczno- ydowskiego w
bezpo rednio ruchu ydów mesjanistycznych, wraz z opisem ich tre ci.
Cohn- Sherbok, DanMessianic Judaism
ka Cohna-Sherboka jest jednym z pierwszych studiów czo owego rabina
(Jerozolima, The Magnus Press and Leiden, E. I. Brill, 1988)
ydowskiego nad ruchem ydów mesjanistycznych, wobec którego autor przyjmuje
W tej pracy naukowej zawarte s znane dzi dowody i wiadectwa z literatury i
yczliw postaw . Oparta jest na jego w asnych do wiadczeniach w kontaktach z
archeologii dotycz ce Nazarejczyków z I wieku ery chrze cija skiej i prawowierno ci
ruchem mesjanistycznym, ogranicza si jednak tylko do ruchu w Stanach
(Clarksville, MD, Jewish New Testament Publications, 1988, 1991)
(Shippensburg, PA, Destiny Image Publishers, 1995)
Systematyczna obrona zasadno ci istnienia specyficznie ydowskiej formy
Juster, jeden z liderów ruchu ydów mesjanistycznych w Stanach Zjednoczonych,
wyra ania wiary w Jeszu z Nazaretu, autorstwa mesjanistyczno- ydowskiego
przedstawia mesjanistyczno- ydowsk koncepcj powo ania Izraela i ustanowienia
uczonego z USA, mieszkaj cego od roku 1979 w Jerozolimie.
Nowego Przymierza w Jeszui, stosunku Ko cio a do Izraela, a tak e zastanawia si
Dalsze informacje mo na uzyska pod nast puj cymi adresami:
nad pytaniem: co znaczy by jako yd na ladowc Jeszuy w czasach obecnych. John Dawson, Przewodnicz cy Joseph Rabinowicz and the Messianic Movement
P Waldman
(Edinburgh, The Handsel Press, 1995, i Grand Rapids, Michigan: Wm B. Executive General Secretary
ka prezentuje histori wa nego procesu, prowadz cego do powstania ruchu
ydów mesjanistycznych, na przyk adzie grupy o nazwie „Izraelici Nowego
Przymierza”, utworzonej przez Józefa Rabinowicza w latach osiemdziesi tych XIX
wieku w mo dawskim Kiszyniowie. Ze wzgl du na sw wizjonersk , pioniersk prac Rabinowicz by nazywany „Herzlem chrze cija stwa ydowskiego”. Friedericke Turecek Biuro Europejskie
Kjaer-Hansen cytuje prekursorskie prace Rabinowicza, w tym jego trzyna cie tez z
roku 1883 dotycz cych Jezusa jako Mesjasza, który jako jedyny mo e wyzwoli
naród ydowskiz jego niedoli, jak równie cztery wyznania wiary z lat 1884 i 1885
oraz jego modlitewnik przeznaczony do u ytku w gminie kiszyniowskiej. Teksty te s
Nr 1: W stron II Soboru Jerozolimskiego: Wizja i historia
wiadectwem pierwszejw czasach nowo ytnych próby przedstawienia specyficznie
ydowskiego rozumienia postaci Jezusa z Nazaretu w ca ej pe ni Jego powo ania jako
Nr 2: Przebudzenie mesjanistyczne w ród ydów: SzkicDaniel Juster i Peter Hocken
Kjaer-Hansen, Kai & Skjøtt, BodilF. (wydawca)Facts and Myths about the Messianic Congregations in Israel(Jerusalem, The Gaspart Center for Biblical and Jewish Studies, 1999)
Headword Hungarian Example of Usage My name's What's your name? American Australia dictionary Have you got an English-English dictionary? Jean Reno is from France. He's French. Bayern Munich is a German football team. Brazilian The Maracanã is a Brazilian football stadium. He's from Brazil. Japanese Agneska is from Poland and she speaks Polish. She's Russian.
PACKAGE LEAFLET: INFORMATION FOR THE USER Metformin HCl Pfizer 500 mg film-coated tablets Metformin HCl Pfizer 850 mg film-coated tablets Metformin HCl Pfizer 1000 mg film-coated tablets Read all of this leaflet carefully before you start taking this medicine. - Keep this leaflet. You may need to read it again. If you have any further questions, ask your doctor or pharmacist.